Journalist Karima Furuseth i Morgenbladet skreiv 3. februar i år ein artikkel om frigjevinga av Ross Ulbricht. Tittelen var "Det går en ideologisk linje mellom narkobaronen Ross Ulbricht og Trumps USA".

Eg vart provosert av merkelappen "narkobaronen" i omtalen av Ross Ulbricht. For alle som kjenner historia til Ross Ulbricht og Silk Road er det ein omtale utan respekt og utan ei reell vurdering av saka. Med "narkobaron" blir RU automatisk sett i bås med forbrytarar som Pablo Escobar og hans like. Det er grovt urettferdig.

Eg sende difor lesarinnlegget under, men høyrde aldri frå Morgenbladet. Det er i seg sjølv eit dårleg teikn, særleg i desse dagar då redaktørstyrte medium rettar søkjelyset mot Jeff Bezos' inngrep og styring av den redaksjonelle linja i Washington Post. Bezos' handling er eit angrep på det viktige skiljet mellom eigar og redaktør i ei publiseringsverksemd, og det er god grunn til å reagera på framferda hans. Men då må dei som ropar opp også sjå seg sjølv i spegelen og ta ein diskusjon om korleis dei sjølve forvaltar den viktige ytringsfridommen. Eg meiner ikkja at Morgenbladet eller andre skal publisera alle innlegg dei får tilsende, men i det minste bør dei formidla avslag. I staden skriv dei "Går det fem arbeidsdager etter det uten at du får svar, kan du sende innlegget videre." Det tykkjer eg er for dårleg. 

Narkobaronen Ross Ulbricht?

Då eg såg tittelen på Karima Furuseths artikkel om Ross Ulbricht, frykta eg det verste. Med uttrykket «narkobaron» blir Ross Ulbricht sett i bås med Pablo Escobar og hans like. Då er det vel ikkje tvil om at Ross Ulbricht var ein forferdeleg fyr, og at å sleppa han laus var endå ei uhyrleg sak frå president Trump?

Så er heldigvis artikkelen meir balansert, men med merkelappen klistra til namnet, er skaden alt gjort. Ross Ulbricht var mannen bak Silk Road, som Furuseth skriv, og tenesta var ei slags finn.no for både lovlege og ulovlege varer. Dei siste var mest populære, og særleg var narkotiske stoff ei populær handelsvare. Det er ikkje tvil om at Ulbricht braut amerikansk lov, men det er heller ikkje tvil om at dommen mot han var hinsides rettferd og proporsjonalitet, noko mange i det amerikanske rettsystemet også har peika på.

Furuseth skriv vidare at Ross Ulbricht vart funnen skuldig på alle tiltalepunkta. Det stemmer også, men la oss sjå på tiltalepunkta han vart dømt for:

·         engasjement i ei pågåande kriminell verksemd

·          sal og distribusjon av narkotika

·         kvitvasking av pengar

·         dokumentfalsk

·         datahacking

For dette fekk han ein dom på to ganger livstid pluss 40 år (i amerikansk rett blir straffeutmålinga for kvart tiltalepunkt lagt saman til slutt, difor denne meiningslause dommen). Eg tvilar på om det er mange som meiner at denne dommen var balansert og rettferdig.

Grunnen til den særs strenge dommen var truleg eit forsøk på å statuera eit eksempel, og eit håp om kanskje å stoppa den brysame framveksten av bitcoin. Når narkotika i tillegg var involvert, var to av dei største samfunnsfiendane på plass.

Om Ross Ulbricht burde ha vore benåda, kan diskuterast, men frigjevinga av han er ei veldig bra gjerning frå Trump si side. Ulbricht sona nesten 12 år, og det synest nok i høve tiltalen. Så kan det også leggjast til at med tanke på kriminalitet, var truleg Silk Road medverkande til ein reduksjon sidan narkotika enkelt kunne handlast over nettet utan kriminell åtferd av anna slag. 

Leseliste

"The Mandibles" er ein 
framttidstystopi i nær framtid.
Dessverre svært aktuell i
desse dagar.

Fortel meg kva bøker du les, og eg skal seia deg kven du er.

Det er nok ikkje utan grunn at biblioteka er forsiktige med lagring av informasjon om kva bøker folk låner. Sjølv om informasjonen ikkje fell under begrepet "særlege kategoriar" (tidlegare kalla sensitive opplysningar), vil slik informasjon kunna bidra til å gi utfyllande informasjon om ein person.

Når eg legg ut lista over bøker eg har lese, er det først og fremst som eit arkiv for meg sjølv. Det kunne eg hatt lokalt, på min eigen pc, og det har eg. Men så skjer det av og til uforklarlege ting som gjer at informasjon forsvinn. Då eg slutta ved Vestlandsforsking hausten 2023, vart Dropbox-kontoen min knytt til VF avvikla. På Dropbox hadde eg i tillegg til jobbrelaterte filer, knytt til VF-epostadressa, også private filer knytt til mi private epostadressa. Så skjedde det merkelege at dei private filene mine forsvann saman med dei jobbrelaterte, og det var umuleg å få dei tilbake. Nyttig lærdom som mange kanskje er klar over: kven kontaktar du når slikt skjer? Dropbox er det i alle fall ingen vits å prøva å kontakta, det har eg prøvt.

Så hadde eg slurva med backup av filene på pc-en min, og plutseleg var mykje av dei to siste åra (2022 og 2023) borte. Eg har prøvt å rekonstruera ein del, også lista over lesne bøker. Her er det eg har klart å rekonstruera for 2023, pluss det eg har registrert for 2024.

2023 og 2024

Rune Østgård og Mattis Storhaug: “Arrow of Truth”

Hilde Susan Jægtnes: “Anitra”

Stefan Zweig: “Verden av i går”

Kyrre Andreassen: “Ikke mennesker jeg kan regne med”

Nick Catalano: “Clifford Brown – The Life and Art of the Legendary Jazz Trumpeter”

Andrew M. Bailey, Bradley Rettler and Craig Warmke: “Resistance Money – A Philosophical Case for Bitcoin”

J. M. Coetze: “Polakken”

Lyn Alden_ “Broken Money. Why Our Financial System is Failing Us and How We Can Make it Better”

Solvej Balle: “Undersøkelse av romfang - 3”

Solvej Balle: “Undersøkelse av romfang - 2”

Solvej Balle: “Undersøkelse av romfang - 1”

Thomas Korsgaard: “En dag vil vi le av det”

Thomas Korsgaard: “Hvis det skulle komme et menneske”

Carlo Rovelli: “Helgoland”

Aaron van Wirdum: “The Genesis Book”

Patrick D. Anderson: “Cypherpunk Ethics. Radical Ethics for the Digital Age”

Karl Ove Knausgård: “Det tredje riket”

Karl Ove Knausgård: “Morgenstjernen”

Gustav Foseid: “Ølsmaking”

Hernan Diaz: ”In The Distance”

Morten Søberg: “Svalbard! Pengar!”

Kjartan Fløgstad: “Habeus Corpus”

Cormac McCarthy: “Stella Maris”

Kjartan Fløgstad: “Due og drone”

Hilde Susan Jægtnes: “Jeg grunnla de forente stater”

Hernan Diaz: “Tillit”

Lionel Shriver: “The Mandibles: A Family 2029-2047”

Bitcoinpolitisk Institutt Norge etablert

Forrige laurdag (18. januar 2025) vart Bitcoinpolitisk Institutt Norge (BPI Norge) stifta, med over 100 deltakarar. Arrangementet vart gjennomført i Mesh sine lokale i Oslo.

BPI skal arbeida for ein meir kunnskapsbasert diskurs (fint ord for samtale/diskusjon) her til lands. Måten Bitcoin blir presentert både i media generelt og hjå styrande organ, særleg politisk nivå, viser at det er eit stort behov for stemmer som kan korrigera dei mange feilaktige opplysningane. 

Folk må sjølvsagt meina det dei vil om Bitcoin (og kryptovaluta), men informasjon som kjem frå tilsynelatande autoritative kjelder, må vera mest muleg korrekt. Det er her BPI har den viktigaste oppgåva, og det betyr at politikarar og meiningsdannarar vil vera dei viktigaste målgruppene.

BPI har fått ein "flying start", og det store oppmøtet og dei mange som har meldt seg inn, viser at dette er eit etterlengta tiltak. Også donasjonar og lovnader om kommande donasjonar er imponerande, og gjer at BPI kan få ein så god startøkonomi at me kan satsa skikkeleg alt frå starten av.

Så er det viktig å understreka at BPI Norge ikkje skal ta opp alle slags saker knytt til Bitcoin. Bitcoin-miljøet er eit stort ueinigheitsfellesskap der me er einige om mykje, og ueinige om ein god del. BPI skal først og fremst fremja kunnskapsbasert informasjon om Bitcoin, og arbeida for at Bitcoin får same rammevilkår som andre næringsinteresser det er naturleg å samanlikna med.

BPI Norge skal arbeida utelukkande for Bitcoin og er ikkje ein organisasjon for kryptovaluta generelt. Les meir om oss på bpinorge.no.

Etter stiftelsesmøtet var det tid for det første styremøtet. Styret er avbilda under, og eg har fått det ærefulle vervet å vera styreleiar for organisasjonen.

Styret i BPI Norge (eitt styremedlem ikkje til stades)

NRK Radiostorbandet

 

NRK Radiostorbandet anno 2025 (Roy Hellvin på piano viser ikkje)

8. januar var det tid for "reunion" av det legendariske NRK Radiostorbandet, eit storband som eksisterte frå ca. 1964 til 1990. Konserten var i tillegg ein hyllest til Helge Hurum, leiar av storbandet frå 1970 til 1990, og ansvarleg for mange komposisjonar og arrangement for både dette storbandet og mange andre. Også Sogndal storband (og Sogndal Musikklag) har nytt godt av Helge Hurums mange kvalitetar, både som instruktør og som komponist og arrangør. Helge komponerte mellom anna jazz-suiten "Jazz på Svartaberg" til Sogndal storband.

Helge Hurum var hedersgjest medan "ungsauen" Bernhard Seland var den musikalske leiaren for kvelden, i tillegg til at han spelte barytonsaksofon. Alle låtane for kvelden var enten komponerte eller arrangerte av Helge Hurum.

Nokre markante medlemmer av det opprinnelege Radiostorbandet har dessverre gått bort. Det gjeld kjende musikarar som Svein "Crico" Christiansen (trommer), Bjørn Johansen (altsax), Knut Risnæs (tenorsax) og Bernt Sten (trompet). Men mange av medlemmene frå 1970- og 1980-åra var framleis med. Eldst av dei var Harald Bergersen (altsax) med sine 87 år (Helge Hurum er forresten 88, men han var publikummar for kvelden).

Det vart ein stor kveld i den fullsette vesle salen i Oslo konserthus, med rundt 270 til stades. Me kan trygt slå fast at dei gamle er eldst. Mest imponerande var trompetgruppa, som for anledningen var styrka med Rune Haglund (lead-trompet) og Roy Nicolaisen. Kvelden høgdepunkt for eigen del, og eg trur også for mange andre, var Petter Kateraas' solistjobb på "Here's That Rainy Day", på flygelhorn. Alderen såg ikkje ut til å tyngja i det heile i den briljante framføringa. Det var rett og slett gåsehud!

Petter Kateraas solist på "Here's That Rainy Day"

Avslutningsvis kan det vera grunn til å stilla spørsmål om kvifor rike Norge ikkje hadde/har råd til å finansiera eit storband på nasjonalt nivå når me ser naboland som Sverige (Bohuslän Big Band og Stockholm Jazz Orchestra) og Danmark (DR Big Band) held seg med storband i verdsklasse. 

Bitcoin og energibruk - igjen

 I kjølvatnet av Hanne Østli Jakobsens artikkel i Morgenbladet om kor uetisk det var å investera i Bitcoin, og svaret mitt etterpå, kom NTNU-forskarane Martin Strand og Tjerand Silde på bana med eit innlegg om Bitcoins energibruk. Det var det vanlege gamle oppgulpet og med Alex de Vrijes som kjelde. Eg hadde forventa meir av forskarar! Men denne gangen ville ikkje Morgenbladet ta inn motsvaret mitt, så då får eg nøya meg med å publisera det på bloggen min.

Bitcoin og energibruk - igjen

Bitcoin er eit fenomen som skaper debatt, det er bra. Martin Strand og Tjerand Silde frå NTNU meiner i innlegget 27.09 at Bitcoins energibruk er sløsing og ikkje kan forsvarast. Dei brukar så Digiconomist, ei teneste utvikla av nederlandske Alex Vrijes for å underbyggja påstandane. Alt her begynner det å skurra, for om du er forskar innanfor dette feltet, burde du vita at Digiconomist ikkje bør brukast som kjelde. Alex Vrijes’ metodar er tilbakeviste som ufullstendige og feilaktige av fleire forskarar (sjå Say & Vranken[1], Lei et al.[2]).

Den mest pålitelege, opne kjelda me har for Bitcoins energiforbruk, er Cambridge Centre for Alternative Finance (https://ccaf.io/cbnsi/cbeci). Men som eg peikte på i førre innlegg, heller ikkje CCAF har ein metodikk som fangar all energibruk i Bitcoin. Dei manglar mellom anna den viktige «off grid»-komponentent, dvs. Bitcoin-mining som skjer utanfor det ordinære straumnettet. Den aktiviteten er omfattande, utan at me har gode tal på omfanget.

Strand og Silde brukar også energibruken i enkelt-transaksjonar på Bitcoin-blokkjeda som eksempel på sløsing, med Digiconomist som kjelde. Det er ein feilaktig måte å vurdera Bitcoin-systemet på. Bitcoin har utvikla seg til å bli meir og meir eit oppgjerssystem, som Norges Banks oppgjerssystem for bankane. Betalingar skjer i stadig større grad i lag over Bitcoin-kjeda, som for eksempel Lightning Network. Det er eit system som er forankra i Bitcoin-blokkjeda, men som fungerer på ein annan og mykje raskare måte, og med ein brøkdel av energibruken. Ein bitcoin-transaksjon på blokkjeda vil  difor ofte innehalda tusenvis, for ikkje å seia millionar, av enkeltbetalingar.

Strand og Silde har rett i at det er konsensus-delen som er den vanskelege delen av eit desentralisert system. Korleis skal ein bli einige om tilstanden i nettverket når det ikkje er nokon autoritet som slår det fast (som bankane i det ordinære finanssystemet)? Dette har IKT-forskarar grubla på i fleire tiår, og med Bitcoin kom den første praktiske løysinga på problemet, med metoden PoW som ein sentral komponent. Det finst alternative konsensusmekanismar, men alle har ulempa med faren for sentralisering.

Også miningdelen av Bitcoin er utsett for sentralisering, som forfattarane peiker på. Det er store samanslutningar, «mining pools», som utgjer ein risiko for både manipulasjon og for sensurering. Bak samanslutningane er det enkeltaktørar som enkelt kan skifta samanslutning («pool»), men dette er likevel ei av dei store utfordringane i dagens Bitcoin.

Verken Østli, Strand, Silde, Bull Jenssen eller eg har bruk for bitcoin – i dag. Men om me tek av oss brillene med sterk nærsyntgrad, vil me sjå at meir enn halvparten av menneska på jorda lever under autoritært eller totalitært styre. Det er også 1-2 milliardar menneske utan tilgang på banktenester. Du skal vera ganske mett og sjølvtilfreds for å hevda at eit alternativt finansielt system som ingen treng å be om tillatelse til å bruka, ikkje er nyttig og har eit enormt potensial.

---

[1] Sai, A. R. & H. Vranken: «Promoting rigor in blockchain energy and environmental footprint research: A systematic literature review», Blockchain: Research and Application, Vol. 5, issue 1, 2024

[2] Lei, N., E. Masanet & J. Koomey: «Best practices for analyzing the direct energy use of blockchain technology systems: Review and policy recommendations», Energy Policy, Vol. 156, Sept. 2021

Presidentval på liv og død

Dette lesarinnlegget vart publisert i Dagens Næringsliv 1. november i år. No veit me at Trump vann presidentvalet og at Ross Ulbricht etter all sannsynlegheit vil bli ein fri mann etter 20. januar 2025, om Trump held det han lova. Me har lært at Trump ikkje er å stola på, men akkurat denne lovnaden trur eg han er nøydd til å innfri.

Faksimile frå DN 1. nov. 2024

Presidentval på liv og død

For Ross Ulbricht er tysdagens presidentval i USA meir spennande enn for dei fleste. Utfallet vil anten bety at han blir ein fri mann eller endar livet i fengsel.

Ross Ulbricht har sona meir enn ti år av ein dom på to gonger livstid pluss 40 år. I USA er betyr livstid livet ut, og Ross Ulbricht har brukt opp alle ankemulegheiter. Det einaste som kan redda han frå å bli verande livet ut i fengsel, er at ein president benådar han.

Det er nettopp det presidentkandidat Donald Trump har sagt han vil gjera, på dag ein av president­gjerninga si. Kvifor han har valt ut Ulbricht er litt uklart, men det heng truleg saman med den nye kursen Trump har teke når det gjeld bitcoin. Ross Ulbricht har vorte eit viktig symbol på den urettferdige måten styresmaktene, og særleg demokratane, har behandla bitcoin på.

Trump er «som ein middelalderfyrste, sleip som faen», som rettshistorikar Jørn Øyrehagen Sunde karakteriserte han i denne avisa for ikkje lenge sidan. Ingen skal tvila på Trumps kynisme, men i den kraftige slagsida den amerikanske presidentvalkampen har i norske medier, kan det vera greitt med litt balanse der det er grunn til det, og utan at det må oppfattast som støtte til Trump generelt.

Kamala Harris har ikkje gjort til kjenne kva politikk ho vil føra på bitcoin- og kryptoområdet. Det lettaste for ho vil kanskje vera å vidareføra Biden-administrasjonen sin kamp mot kryptovaluta, men strategisk sett kan det også kosta ho ein god del stemmer. I vippestatane kan sjølv små endringar gi store utslag. Men Harris vil neppe finna på å setja fri Ross Ulbricht, hardtslåande stats­advokat som ho har vore.

Ross Ulbricht stod bak nett-tenesta Silk Road, ei slags Finn.no for både lovlege og ulovlege varer på det som ofte blir kalla det «mørke» nettet. Det var dei ulovlege varene som var mest etterspurde, særleg narkotika. Tenesta brukte bitcoin som betalingsmiddel og var i perioden 2011–2013 ein viktig drivar for bitcoins vekst. Hausten 2013 vart 29 år gamle Ulbricht avslørt som mannen bak Silk Road, og i rettssaka året etter vart han dømd til den før nemnde brutalt harde dommen.

Tiltalepunkta han vart dømd for, var engasjement i ei pågåande kriminell verksemd, sal og distribusjon av narkotika, kvitvasking av pengar, dokumentfalsk og datahacking. Dommen skulle statuera eit eksempel og skremma andre frå å engasjera seg i kriminell bruk av bitcoin. Kanskje låg det også eit håp om å kunna stoppa bitcoin i seg sjølv.

Den delen av bitcoin som blir brukt til kriminelle aktivitetar, har gått kraftig ned sidan 2013. Men om det skuldast dommen mot Ross Ulbricht, er tvilsamt. Det er meir sannsynleg at bitcoin har vorte omfamna av stadig nye brukargrupper, i tillegg til at kriminelle har funne ut at bitcoin trass alt er sporbart.

Presidentvalet 5. november vil bli følgt med spente auge både i USA og resten av verda. Men mest nervepirrande vil det bli for innsett nr. 18870111 i US Penitentiary, Tucson, Ross Ulbricht. 

Ein bitcoin-misjonær i Tanzania

Solnedgang i Kilimanjaro-området

Eg hadde gleda av å bli med på eit 10 dagars opphald i Kilimanjaro-regionen nyleg. Det var ikkje for å gå på Kilimanjaro, eller på safari, men for å besøka ein skule eg har vore med og bidrege litt til dei seinare åra. Skulen heiter Bethel Primary School og er driven av det særs driftige paret Godbless og Neema Mamkwe. I samband med opphaldet fekk eg også etablert eit lite Bitcoin-seminar for ei mindre gruppe interesserte lærarar og tilsette.

Det norske reisefølgjet pluss vertskapet. Godbless og Neema framme til høgre.

Hovudføremålet med reisa var å sjå kva Godbless og Neema, og alle som arbeider for og saman med dei, har bygd opp, og høyra kva planar dei har vidare for skulen og drifta elles. Godbless og Neema starta med å ta i mot foreldrelause barn for snart 20 år sidan. Etter kvart etablerte dei skulen Bethel Primary School der dei no har 5-600 elevar. Skulen er mellom dei beste i landet resultatmessig, og mange foreldre ønskjer å senda barna sine dit. Men dei har halde på den sosial profilen og tek stadig i mot barn også frå fattige familiar. Dei praktiserer "få etter behov, betal etter evne" slik at dei fattige betaler lite eller ingen ting, og dei rikaste betaler mest i skulepengar.

Inngangsporten til Bethel Primary School

Innsida av porten er sjølvsagt utnytta til gangetabell :)

Dei har eit internat der det bur rundt 200 barn. Nokre bur der fordi dei er foreldrelause eller har andre problem, andre bur der fordi dei har lang veg heim. Internatet er på same området som gjestehuset der me budde, og huset der Godbless og Neema bur. Det er sjølve hjartet i bedrifta. Skulen ligg 15-20 minuttar frå internatet.

I tillegg har dei også ein gard der dei dyrkar maten som blir brukt både på internatet og på skulen. Målet er å bli mest muleg sjølvforsynte. Dei har store planar for garden, og viktigast av alt er å skaffa vatn. Dei starta med å grava ein brønn for hand, og har greve seg 100 meter ned i bakken (!!). HMS i Tanzania er ikkje som i Norge, det er sikkert og visst.

Fjøset med mjølkekyr (20-30 stk.) som blir mjølka for hand.
Men kyrne går laust inne (lausdrift).

Litt av grønsakdyrkinga på garden.

Men Godbless har innsett at han må leiga hjelp til boring etter vatn. Han har fått gjennomført geologisk kartlegging og har funne store vassreservoar like ved der dei grov brønnen. Planen er å hyra eit kinesisk selskap til å bora, og dei reknar med å finna vatn tilsvarande 35.000 liter i timen. Det er mykje meir enn dei treng på garden, så Godbless, som den entreprenøren han er, planlegg å selja vatn til andre.

Bitcoin-misjonær

Sjølv om eg reiste for å læra, hadde eg også eit lite håp om å få diskutera pengar generelt, og kanskje bitcoin spesielt. Men også på det området for å læra om situasjonen i Tanzania, både for ordinære pengar (tanzanianske shilling, TZS) og situasjonen for bitcoin og kryptovaluta generelt. 

Det viste seg at lærarar og andre unge tilsette på internatet var svært interesserte i å læra om bitcoin. Eg samla difor dei ivrigaste til kveldsundervisning, og me hadde 5-6 økter i løpet av opphaldet. I tillegg til å gå gjennom det overordna og elementære med bitcoin, brukte eg mest tid på å få dei til å forstå risikoen med investering i bitcoin, og risikoen for å bli lurt. Eg ba dei også om å formidla det siste til venner og kjende. Det er mykje svindel på dette området, og endå meir i Afrika enn andre stader. Den store svindelen One Coin var spesielt stor i afrikanske land, og held faktisk på enno.

Nokre av dei ivrige deltakarane på bitcoin-kurset

På eit seminar for lærarane og andre inviterte kom eg i snakk med ein banksjef som hadde investert i bitcoin (!). Det var gjort "underground", for banken  og bankvesenet generelt var ikkje spesielt glade i bitcoin og kryptovaluta. Eg vart nysgjerrig og lurte på kva vekslingsteneste vedkommande hadde brukt, og hen viste meg appen Inkriptus, som eg aldri har høyrt om. Eg såg litt på appen og fekk litt dårleg følelse, utan at eg kunne peika på direkte feil eller svindel. Etter at eg kom heim, lasta eg ned appen og laga ein konto. Det viser seg at tenesta i alle fall ikkje handlar bitcoin, så kva banksjefen hadde kjøpt, veit eg ikkje. Eg rådde i alle fall vedkommande til å prøva å ta ut alt inneståande og heller kjøpa bitcoin på ei kjent vekslingsteneste, som Binance eller Kraken, som begge er tilgjengelege i Tanzania.

Opphaldet i Tanzania var eit eventyr, og overgjekk langt det eg på førehand hadde sett for meg. Det gir håp å sjå at lokale initiativ som det Godbless og Neema starta og driv, kan ha store positive ringverknader i eit land som elles er ganske dysfunksjonelt styringsmessig, med enorm korrupsjon og store utfordringar på basis infrastruktur som veg, vatn og elektrisitet.